Written by 
ကမ္ဘာကို ပျံ့နှံ့ခဲ့သည့် ကပ်ရောဂါစတင်အပြီး ၅ နှစ်အကြာတွင် ကိုဗစ်-၁၉ စတင်ဖြစ်ပွားပုံနှင့်ပတ်သက်၍ နားလည်သဘောပေါက်နိုင်ရန်အတွက် အချက်အလက်မျှဝေပေးရန် ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ရက်တွင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့(WHO) က တရုတ်နိုင်ငံကို မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။
ကိုဗစ်-၁၉ သည် လူသန်းပေါင်းများစွာကို ေ-သဆုံးစေခဲ့ကာ စီးပွားရေးကို ပြိုလဲပျက်စီးစေခဲ့ပြီး ကျန်းမာရေးစနစ်များကို ယိုယွင်းစေခဲ့သည်။
ကိုဗစ်-၁၉ ၏ ဇစ်မြစ်ကို နားလည်နိုင်ရန်အတွက် အချက်အလက်မျှဝေးပေးရန်နှင့် ဝင်ရောက်စစ်ဆေးခွင့်များပြုရန် တရုတ်အစိုးရကို မိမိတို့ ဆက်လက်တောင်းဆိုပါကြောင်းနှင့် ယင်းသည် စိတ်ဓါတ်ရေးရာနှင့် သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း WHO က ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောဆိုခဲ့သည်။
နိုင်ငံအချင်းချင်းအကြား ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ မျှဝေမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်များမရှိပါက ကမ္ဘာကြီးသည် နောင်အနာဂတ်တွင် ကပ်ရောဂါများ၊ နေရာအနှံ့ပျံ့သောကူးစက်ရောဂါများအတွက် လုံလောက်သော ကြိုတင်ကာကွယ် ပြင်ဆင်မှုများလုပ်နိုင်မည်မဟုတ်ဟု ဆိုခဲ့သည်။
ဒီဇင်ဘာလအစောပိုင်းတွင် WHO ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် တက်ဒရို့စ် အက်ဟာနွန် ဂီဘရီယီဆပ်က ကမ္ဘာသည် နောက် ကပ်ရောဂါတစ်ခုအတွက် ကိုဗစ်-၁၉ တုန်းကထက် ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ပြင်ဆင်ထားခြင်း ရှိမရှိကို ပြောကြားခဲ့သည်။
“အဖြေကတော့ ဟုတ်တယ်၊ မဟုတ်ဘူးပါပဲ” ဟု သူက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
အကယ်၍ ယနေ့တွင် နောက်ကပ်ရောဂါတစ်ခုရောက်ရှိလာပါက ကမ္ဘာသည် လွန်ခဲ့သော ငါးနှစ်က ကိုဗစ်-၁၉ ကို ပျံ့နှံ့ စေခဲ့သော အားနည်းချက်မျိုးနှင့် ချို့ယွင်းချက်မျိုးကို ရင်ဆိုင်ရဦးမည်ဖြစ်သည်ဟု သူက ပြောဆိုခဲ့သည်။
ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ပျက်ဆီးဆုံးရှုံးမှုများကြောင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် နိုင်ငံများသည် ကပ်ရောဂါ ကာကွယ်ရေး၊ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေးနှင့် တုန့်ပြန်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို စတင်ရေးဆွဲရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။
WHO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၁၉၄ နိုင်ငံသည် စာချုပ်တွင် ပါဝင်သင့်သည်များအနက် အများစုတွင် သဘောတူညီခဲ့ကြသော်လည်း လက်တွေ့ကျသော အချက်များအပေါ်တွင်မူ တင်းခံနေခဲ့ကြသည်။
ဆေးဝါးလုပ်ငန်းကဏ္ဍကြီးများရှိနေသော အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ကပ်ရောဂါသစ်ကြုံလာပါ ဘေးဖယ်ထုတ်ခံထားရမည်ကို စိုးရိမ်သော ဆင်းရဲသည့်နိုင်ငံများအကြားတွင် အဓိကကွဲလွဲချက်တစ်ခု ရှိနေခဲ့သည်။
Ref: သည်စထရိတ်တိုင်းမ်စ်